Wat zie je als je bovenop de Dom staat?
"Als je bovenop de Dom staat, en je kijkt dan naar benee ...". Dit Utrechtse liedje over het uitzicht is bekend, maar wat zie je dan eigenlijk?
Toeristen vragen zich dat af en zeker de Utrechtenaren die de Domtoren beklimmen (meestal omdat ze hun stad aan gasten willen laten zien) zijn daarin geïnteresseerd. Op enkele gebouwen na, blijft het gissen. Neem nou het bekendste beeld: de bocht van de Oudegracht. Hoeveel herken je?
En bij een historische foto wordt het ook voor Utrecht-kenners nog véél moeilijker, want er is heel wat meer gesloopt dan je zou willen. De prachtige groothoekfoto die G.L. Mulder in 1878 in deze richting maakte, levert iedereen hoofdbrekens op. Het Stadhuis en de Winkel van Sinkel, die ken je wel. Maar zelfs de panden van de nu zo bekende Hema kunnen de meesten niet vinden. De voormalige V&D (nu bibliotheek en boekwinkel) staat er nog niet op. Daar staan nog talloze panden, die kennelijk voor de bouw ervan gesloopt zijn. Ra, ra, wat zie je daar? Was daar niet het sigarenwinkeltje van Hillen, daar, op die hoek?
Via Documentatie.org kun je alle panden aanklikken en dan weet je het antwoord op de vraag. En in veel gevallen krijg je ook foto's, bouwtekeningen en literatuurverwijzingen. En zoek je omgekeerd in Documentatie.org de 'sigarenhandel A. Hillen', dan kom je ook bij het winkeltje op de hoek uit (en op de foto vanaf de Dom knippert dan een bolletje).
Panorama van Utrecht rond 1870
Het Utrechts Archief bewaart vele schatten. Daaronder is één van de sensationeelste fotoseries, die ooit van Utrecht gemaakt zijn: W.C. van Dijk maakte die rond 1870. In een stuk of 13 aansluitende foto's legde hij de stad vast vanaf de onderste torenomgang. Op een hoogte van 38,6 m had hij waarschijnlijk genoeg van het gesleep met de loodzware camera en de kwetsbare glasnegatieven. Twee foto's zijn zoek, maar we hebben wel een aquarel in die richting (met de bocht van de Oudegracht), die een stuk of vier foto's vervangen moest.
"Als je bovenop de Dom staat, en je kijkt dan naar benee ...". Dit Utrechtse liedje over het uitzicht is bekend, maar wat zie je dan eigenlijk?
Toeristen vragen zich dat af en zeker de Utrechtenaren die de Domtoren beklimmen (meestal omdat ze hun stad aan gasten willen laten zien) zijn daarin geïnteresseerd. Op enkele gebouwen na, blijft het gissen. Neem nou het bekendste beeld: de bocht van de Oudegracht. Hoeveel herken je?
En bij een historische foto wordt het ook voor Utrecht-kenners nog véél moeilijker, want er is heel wat meer gesloopt dan je zou willen. De prachtige groothoekfoto die G.L. Mulder in 1878 in deze richting maakte, levert iedereen hoofdbrekens op. Het Stadhuis en de Winkel van Sinkel, die ken je wel. Maar zelfs de panden van de nu zo bekende Hema kunnen de meesten niet vinden. De voormalige V&D (nu bibliotheek en boekwinkel) staat er nog niet op. Daar staan nog talloze panden, die kennelijk voor de bouw ervan gesloopt zijn. Ra, ra, wat zie je daar? Was daar niet het sigarenwinkeltje van Hillen, daar, op die hoek?
Via Documentatie.org kun je alle panden aanklikken en dan weet je het antwoord op de vraag. En in veel gevallen krijg je ook foto's, bouwtekeningen en literatuurverwijzingen. En zoek je omgekeerd in Documentatie.org de 'sigarenhandel A. Hillen', dan kom je ook bij het winkeltje op de hoek uit (en op de foto vanaf de Dom knippert dan een bolletje).
Panorama van Utrecht rond 1870
Het Utrechts Archief bewaart vele schatten. Daaronder is één van de sensationeelste fotoseries, die ooit van Utrecht gemaakt zijn: W.C. van Dijk maakte die rond 1870. In een stuk of 13 aansluitende foto's legde hij de stad vast vanaf de onderste torenomgang. Op een hoogte van 38,6 m had hij waarschijnlijk genoeg van het gesleep met de loodzware camera en de kwetsbare glasnegatieven. Twee foto's zijn zoek, maar we hebben wel een aquarel in die richting (met de bocht van de Oudegracht), die een stuk of vier foto's vervangen moest.
Kennelijk waren de foto's
een hulpmiddel om een uitzicht van 'Utrecht vanaf de Dom' te gaan schilderen, opvouwbaar als
leporello of misschien wel als een Utrechts 'Panaroma Mesdag'. Het hele uitzicht, verdeeld in 13 stukjes, is door het team van Documentatie.org ontsloten: zie het
aanklikbare overzicht,
waarin je kunt zien wat op welke foto staat. Heel belangrijk: bij iedere foto staat rechts
een link naar deze foto in de site van Het Utrecht Archief, daar kun je uitstekend
inzoomen
op alle details.
Een waarschuwing is op zijn plaats. In het Archeologisch en Bouwhistorisch Centrum van de gemeente Utrecht is veel deskundigheid aanwezig en daarvan is veel in de Archeologische en Bouwhistorische kronieken gepubliceerd. Vooral A.F.E. Kipp maakt daarin veel gebruik van het panorama uit 1870. Ondanks een goede samenwerking blijft de identificatie van veel panden onzeker. Vaak zijn er nog onvoldoende gegevens gevonden, bijvoorbeeld over nooit vastgelegde huisjes in verdwenen stegen en hofjes. De interpretatie zal dus nog aangevuld of gewijzigd worden dankzij voortschrijdend inzicht.
Bij de aanklikbare panden wordt zoveel mogelijk informatie gegeven. Daarom zijn er de huidige en oude adressen en kadasternummers te vinden, huisnamen en vaak ook de namen van winkels. Omgekeerd kan een pand ook via die gegevens opgezocht worden. Bij het pand wordt ook de foto vanaf de Domtoren gegeven, met een knipperend bolletje, zodat je weet waar je het moet zoeken. Momenteel verzorgen ongeveer 900 knipperbolletjes deze service.
De komende jaren zullen nog veel panden toegevoegd worden. Het bouwblok ten zuiden van de Dom is het best uitgewerkt: hier linkt ieder pand ook door naar de digitale stadsmaquette die de gemeentelijke afdeling Erfgoed aan het bouwen is. Kijk maar eens bij Achter de Dom 7: aanklikbare afbeeldingen tonen de situatie in 1913, in 1870, in 1650 en in 1500.